Η διαδικασία ωρίμανσης κάθε έμβιου οργανισμού περιλαμβάνει αναπόφευκτα αποτυχίες. Με άλλα λόγια όλοι κάνουμε λάθη απλά γιατί είμαστε ζωντανοί και φυσικά τα παιδιά δεν αποτελούν εξαίρεση. Το θέμα είναι πώς αυτά τα λάθη θα τα βοηθήσουν να αναπτυχθούν τόσο γνωστικά όσο και συναισθηματικά.
Σήμερα τα παιδιά μεγαλώνουν σε μια κοινωνία που τα πιέζει να είναι τέλεια, πανέξυπνα, να παίρνουν τους μεγαλύτερους βαθμούς στο σχολείο, βραβεία, υποτροφίες και σίγουρα να περάσουν σε μια καλή σχολή. Οι γονείς ενισχύουν αυτήν την πίεση στο σπίτι όταν καλύπτουν τα λάθη των παιδιών τους ή όταν διορθώνουν τις εργασίες τους για να πετύχουν καλύτερες βαθμολογίες. Το άγχος αυξάνεται όταν τα παιδιά συνεχώς επαινούνται για την ευφυΐα τους με σχόλια του τύπου «μα πόσο έξυπνος/έξυπνη είσαι».
Στο παρελθόν παιδαγωγοί δημιούργησαν συνθήκες μάθησης που αποθάρρυναν την ύπαρξη λαθών θεωρώντας ότι αν είναι επιτρεπτό στους μαθητές να κάνουν λάθη, τότε δε θα μάθουν ποτέ τη σωστή πληροφορία. Όμως, σύγχρονες έρευνες βρίσκουν την παραπάνω υπόθεση λανθασμένη. Στην πραγματικότητα, μελέτες έχουν δείξει ότι η μάθηση βελτιώνεται όταν τα παιδιά κάνουν λάθη.
Είτε πρόκειται για εργασίες, ανάπτυξη σχέσεων φιλίας ή απλά ένα παιχνίδι, η μάθηση εμπλουτίζεται μέσω του σφάλματος. Το να κάνουν τα παιδιά λάθη είναι μια πρόκληση για να μάθουν να δρουν με διαφορετικούς τρόπους. Τα παρακινεί να δοκιμάσουν νέους δρόμους.
Η έρευνά της Carol Dweck, καθηγήτριας στο πανεπιστήμιο του Stanford, δείχνει οτι ο έπαινος στα παιδιά για την ευφυΐα τους μπορεί να τα κάνει να επιμείνουν λιγότερο σε κάποια πρόκληση. Μαζί με άλλους συνάδελφους της, χώρισαν σε δύο ομάδες παιδιά της πέμπτης τάξης του Δημοτικού και τους έβαλαν κάποιες ασκήσεις. Η μία ομάδα επιβραβευόταν για την εξυπνάδα της, ενώ η άλλη για την προσπάθειά της.
Όταν ανατέθηκε στα παιδιά αυτά ένα εξαιρετικά δύσκολο τεστ, το οποίο είχε αρχικά σχεδιαστεί για παιδιά μεγαλύτερης τάξης, προέκυψε ένα εκπληκτικό αποτέλεσμα. Οι μαθητές που είχαν επιβραβευτεί για τον κόπο τους, δούλεψαν πολύ σκληρά, παρόλο που έκαναν πολλά λάθη. Οι άλλοι που είχαν επιβραβευτεί γιατί ήταν έξυπνοι αποθαρρύνθηκαν και είδαν τα λάθη τους ως σημάδι αποτυχίας. Η πρώτη ομάδα παιδιών είχε αυξημένες επιδόσεις κατά 30%, ενώ η δεύτερη ομάδα παιδιών που επαινέθηκαν για την ευφυΐα τους είχε πτώση στην απόδοση κατά 20%.
Η δουλειά της Dweck, περιγράφεται στο βιβλίο MindSet: The New Psychology of Success, και τονίζει στους γονείς ότι η επιβράβευση άνευ όρων με τρόπο που καλύπτει τα λάθη είναι επιβλαβής για την ανάπτυξη των παιδιών. Η αβίαστη χρήση του επαίνου μπορεί να είναι τόσο ζημιογόνα όσο και η διόρθωση από εμάς των λαθών μιας εργασίας.
Τα παιδιά κάνουν πολλών ειδών λάθη. Κάποια απ’ αυτά όπως να ξεχάσουν τις ασκήσεις ή να μη διαβάσουν για ένα διαγώνισμα έχουν αναμενόμενες συνέπειες. Άλλα όμως όπως τα ψέματα, οι ζαβολιές ή οι πράξεις που επιδρούν αρνητικά σε φιλίες, έχουν περίπλοκες αιτίες και πολυσύνθετη θεραπεία. Όλα όμως τα λάθη εμπεριέχουν τον σπόρο της μάθησης.
10 συμβουλές για να βοηθήσετε τα παιδιά σας να μάθουν από τα λάθη τους
* Αποφασίστε να μην περιμένετε από τα παιδιά σας να να είναι τέλεια.
* Πείτε τους με κάθε τρόπο ότι η αγάπη σας γι’ αυτά δεν υπόκειται σε όρους, και είναι ανεξάρτητη από τα λάθη τους.
* Μη “διασώζετε” τα παιδιά από τα λάθη τους. Αντίθετα, βοηθήστε τα να επικεντρωθούν στη λύση τους.
* Πείτε τους ιστορίες με τα δικά σας λάθη, τις συνέπειες τους και πως σας βοήθησαν.
* Ενθαρρύνετέ τα να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τα λάθη τους αντί να κατηγορούν τους άλλους και όταν το κάνουν, επιβραβεύστε τα για την ικανότητά τους να παραδέχονται τα λάθη τους.
* Αποφύγετε να ανατρέχετε στα λάθη που έκαναν στο παρελθόν και εστιάστε στα τωρινά.
* Όταν τα βλέπετε τα δυσκολεύονται, επιβραβεύστε τα για τις προσπάθειές τους και το κουράγιο τους να υπερνικούν τις αποτυχίες.
* Συμβουλέψτε τα να ζητούν συγγνώμη από τρίτους που τυχόν έχουν βλάψει με τα λάθη τους.
* Βοηθήστε τα να δουν τη θετική πλευρά του να μην τα κάνεις όλα σωστά!
* Επιλέξτε χώρους για την εκπαίδευση τους που εφαρμόζουν την «στάση ανάπτυξης», όπου τα παιδιά τα παιδιά ενθαρρύνονται να παίρνουν το δώρο από κάθε λάθος που κάνουν! 
Effie Kyrikakis
Director of Studies, Educational Coach
Winners Education
